FDA Tarafından Tedaviye Dirençli Depresyon Tanısı İçin ABD'de Onaylanan İlaç: Esketamin

Kapak, TIME dergisinin 2017 yılında yayımlanan ağustos sayısına ait. Burada bahsedilen antidepresanla ilgili bir yazı hazırladım çünkü 2017 yılında bu dergide antidepresan başlığı altında ele alınan bir molekül geçtiğimiz haftalarda belli şartlarda kullanılmak üzere onay aldı. Belli şartlar ifadesinin altını çiziyorum çünkü ilaç kısıtlı koşullarda kontrollü olarak kullanılabilecek. Bunun ne demek olduğunu yazının devamında açıkça göreceğiz.

TIME dergisinin konuyla ilgili o günkü yazısı: http://time.com/magazine/us/4876068/august-7th-2017-vol-190-no-6-u-s/

Geçtiğimiz haftalarda yeni bir antidepresan ilacın bulunduğu konuşuldu. 5 Mart tarihinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi yaptığı açıklamayla bir ilacın tedaviye dirençli depresyon tanısı için kullanılabilmesine belirli şartlarda onay verdi. Onay verilen ilacın etken maddesi yeni bulunan bir molekül değil zaten var olan ve kullanılan bir moleküldür ancak yeni olan şey bu maddenin tedaviye dirençli depresyon olgusunda da kullanılabileceğidir. Burada genelleme yapmak zorunda kaldım ancak yanlış bilgi vermemek adına bir noktaya değinmek zorundayım. Var olan ve kullanılan molekül aslında rasemik bir karışım olan ketamindir. Ketamin, S-ketamin ve R-ketamin izomerlerinden oluşur. Onaylanan bu yeni ilaç ise sadece S-ketamin izomerinden oluşur. S ve R adlandırması organik moleküllerin uzaydaki konumuyla ilgilidir ve ilaç kimyası açısından çok büyük öneme sahiptir.

Konu henüz sıcaklığını korurken nöropsikofarmakoloji alanının en yetkin hocalarından biri olan Prof. Dr. Tayfun Uzbay ve Psikiyatr Doç. Dr. Gül Eryılmaz Habertürk kanalındaki bir programda konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Bu ilaç nedir, kimlerde hangi şartlarda kullanılacaktır gibi sorulara ayrıntılı cevaplar veriliyor. Ben konuşmadan alıntılar yapacaktım ancak konuşulanların hemen hepsini önemli bulduğum için alıntı yapmak yerine size bu açıklamaların tamamını dinlemenizi kesinlikle öneriyorum.

Konuşmanın bağlantısı: https://www.youtube.com/watch?v=z5J7MqbB9sY&t=155s

Hocalarımızın programdaki açıklamalarını dinledikten sonra aşağıda çevirmeye çalıştığım FDA açıklamasını okursanız konu hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olacaksınız.

Şimdi FDA'nın yayımladığı açıklamayı paylaşmak istiyorum. Mümkün olduğu kadarıyla açıklamayı Türkçeye çevirmeye çalıştım. Herkesin bu açıklamayı okumasını öneriyorum çünkü bu açıklamada akla gelebilecek hemen her soruya cevap var.

5 Mart 2019

FDA tedaviye dirençli depresyon için yeni burun spreyi ilacını onayladı; yalnızca sertifikalı bir doktorun ofisinde veya kliniğinde kullanılabilir.

ABD Gıda ve İlaç İdaresi, Spravato (Etken maddesi: Esketamine) burun spreyini, depresyon tedavisindeki oral antidepresanları denemiş ama bunlardan yanıt alamamış (tedaviye dirençli depresyon) yetişkinlerin tedavisi için onaylamıştır. Spravato uygulamasının yol açtığı sedasyon ve dissosiyasyondan kaynaklanan ciddi olumsuz sonuçların riski ve ilacın kötüye kullanılma potansiyeli taşıması nedeniyle, Risk Değerlendirme ve Azaltma Stratejisi (REMS) kapsamında, Spravato yalnızca sınırlı bir dağıtım sistemi aracılığıyla kullanılabilir.

FDA'nın İlaç Değerlendirme Merkezi Psikiyatri Ürünleri Anabilim Dalı Başkanı Vekili Tiffany Farchione, “Tedaviye dirençli depresyon, ciddi ve yaşamı tehdit eden bir durumdur. Bunun için mevcut tedavi yöntemlerine ek etkili tedavilere uzun zamandır ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ilacın güvenliğini ve etkinliğini inceleyen kontrollü dış araştırmalar, FDA'nın dış danışma komitelerimizle güçlü bir fikir alışverişi yapması, ilaç onay süreci boyunca dikkatli incelemeler, bu tedaviyi onaylama kararımız için önemliydi. ilaç yalnızca sınırlı bir dağıtım sistemi aracılığıyla sağlanacak ve sağlık hizmeti sağlayıcısının hastayı izleyebileceği sertifikalı bir tıbbi ofiste uygulanmalıdır. ” dedi. İlaçla ilgili güvenlik endişelerinden dolayı ilaç kısıtlı bir dağıtım kanalıyla dağıtılacak ve elde bulundurulacak. İlaç, sağlık hizmeti sağlayıcısının gözlemleyebileceği şartlarda sertifikalı tıbbi ofislerde uygulanmalıdır.

Yeterli bir süre için uygun dozlarda verilen en az iki antidepresan tedavisini denemesine rağmen tedaviye cevap alamayan majör depresif bozukluğu olan hastaların tedaviye dirençli depresyon hastası olduğu kabul edilir.

Hastaların ilacın uygulanmasından sonra dikkat, karar verme ve düşünmedeki zorluk, sedasyon, ilaç suistimali ve ilacın yanlış kullanımı, intihar duygu ve düşünceleri gibi risklerden dolayı bir kara kutu uyarısı içerir. Bu gibi riskler nedeniyle hastalar Spravato dozlarını aldıktan sonra en az iki saat bir sağlık kuruluşu tarafından izlenmelidir. REMS, reçete yazan kişinin ve hastanın, hem hastanın eve gitmek üzere sağlık bakım ortamından güvenli bir şekilde ayrılmak üzere düzenlemeler yapmaları gerektiğine hem de hastanın ağır makine kullanmamasına dikkat etmesi gerektiğini belirten bir Hasta Kayıt Formu imzalamasını gerektirir. Ayrıca, Spravato, ilacın kullanımını ve risklerini ana hatlarıyla açıklayan bir Hasta İlaç Kılavuzu ile verilmelidir. Hasta, sertifikalı bir doktorun muayenehanesinde veya kliniğinde bir sağlık hizmeti sağlayıcısının gözetimi altında Spravato burun spreyini uygular ve spreyi eve götüremez. Sağlık kuruluşu, hastaya burun spreyi cihazının nasıl çalıştırılacağını anlatmalıdır. Nazal sprey cihazının her kullanımında ve kullanımı sonrasında, sağlık uzmanı hastayı kontrol edecek ve hastanın ne zaman taburcu olmak için hazır olacağını belirleyecektir.

Spravato'nun etkinliği, üç kısa süreli (dört hafta) klinik çalışmada ve bir uzun süreli etki sürdürme / idame çalışmasında değerlendirildi. Üç kısa süreli çalışmada, hastalar Spravato veya plasebo burun spreyi almak üzere randomize edildi. Tedaviye dirençli depresyonun ciddi doğası ve hastaların bir çeşit tedavi alma ihtiyacının ışığında, bu çalışmalardaki tüm hastalara randomizasyon sırasında yeni bir oral antidepresan başlatılmış ve denemeler boyunca yeni antidepresan devam etmiştir. Birincil etkinlik ölçüsü, depresif belirtilerin ciddiyetini değerlendirmek için kullanılan bir ölçekteki değişikliğin gözlenmesi olmuştur. Kısa süreli çalışmalardan birinde, Spravato burun spreyi depresyonun şiddeti üzerine plaseboya kıyasla istatistiksel olarak anlamlı bir etki göstermiştir ve iki gün içinde bir miktar etki görülmüştür. Diğer iki kısa vadeli çalışma, etkinliği göstermek için önceden belirlenmiş istatistiksel testleri karşılamamıştır. Uzun süreli etki sürdürme denemesinde stabil remisyonda veya Spravato artı bir oral antidepresan ile tedaviye devam eden stabil yanıtı olan hastalar depresif semptomların nüksetme zamanı açısından plasebo burun spreyi ve oral bir antidepresan hastalarına kıyasla istatistiksel olarak anlamlı derecede daha uzun bir zaman geçirdi. 

Klinik çalışmalarda Spravato ile tedavi edilen hastalarda en sık karşılaşılan yan etkiler: Dissosiyasyon, baş dönmesi, mide bulantısı, sedasyon, baş dönmesi, azalmış his veya duyarlılık (hipoestezi), kaygı (anksiyete), uyuşukluk, artan kan basıncı, kusma ve sarhoşluk hissidir.

Dengesiz veya zayıf kontrollü hipertansiyon veya önceden var olan anevrizmal vasküler bozukluklara sahip hastalar, advers kardiyovasküler veya serebrovasküler etkiler için yüksek risk altında olabilir. Spravato dikkat, muhakeme, düşünme, refleks ve motor becerilerini olumsuz etkileyebilir. Hastalar rahat bir uykudan sonraki ertesi güne kadar makine kullanmamalı veya çalıştırmamalıdır. Spravato fetal zarara neden olabilir ve üreme potansiyeli olan kadınlar hamilelik planlaması ve korunma yöntemlerini düşünmelidir; kadınlar tedavi sırasında emzirmemelidir.

Esketamin, ketamin molekülünün S-enantiyomeridir. Ketamin, iki enantiyomerin (ayna görüntüsü molekülleri) bir karışımıdır. Bu, herhangi bir kullanım için ilk FDA esketamin onayıdır. FDA 1970 yılında ketamin molekülünü (Ketalar) onayladı.

FDA bu uygulamayı Hızlı İzleme ve Çığır Açan Terapi / Fast Track and Breakthrough Therapy kategorisinde onayladı.

FDA, Spravato'nun Janssen Pharmaceuticals, Inc. şirketine onayını verdi.

ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Departmanı bünyesindeki bir kuruluş olan FDA, insan ve veteriner ilaçlarının, aşıların ve insan kullanımına yönelik diğer biyolojik ürünlerin ve tıbbi cihazların güvenliğini, etkinliğini ve güvenliğini sağlayarak halk sağlığını korur. Ajans ayrıca, ülkemizin gıda arzının, kozmetik ürünlerinin, besin takviyelerinin, elektronik radyasyon yayan ürünlerin ve tütün ürünlerinin düzenlenmesinin güvenliğinden sorumludur. 

https://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm632761.htm

İlaçla ilgili konunun uzmanları olan değerli iki hocamızın açıklamalarına devamında da FDA açıklamasının tamamına yer verdim. Ayrıca 2017 yılında konuyla ilgili bir TIME yazısını da paylaştım. Tekrar söylemek istediğim şudur ki lütfen baştaki Youtube videosunu dinleyip hocalarımızın anlattıklarına dikkat edelim. Sonrasında da FDA yazısını ele alalım. Videoda konuşulanlar zaten hemen her soruya hatta depresyon ve antidepresanlarla ilgili merak ettiğiniz başka bilgilere de ulaşabileceksiniz.

Sağlıklı bir yaşam dilerim.

Ecz. Fadıl Kaan KURAN